Brian Moynihan: Từ cậu bé rửa bát đến ông chủ ngân hàng

Brian Moynihan: Từ cậu bé rửa bát đến ông chủ ngân hàng





Những ai đã mất lòng tin vào BofA đừng đánh giá thấp khả năng của Brian
Moynihan trong việc vực dậy ngân hàng này vì ông là người nói được làm
được.

• 
  Wilbur Ross - Ông vua của những phi vụ phá sản
  
• 
  Chân dung ông trùm Murdoch: “Kẻ xấu xa vĩ đại”
  

Thật
khó để tưởng tượng về Bank of America (BofA), ngân hàng lớn nhất nước
Mỹ, thời hậu khủng hoảng tài chính: Danh tiếng bị sứt mẻ nghiêm trọng,
các khoản thua lỗ trong mảng cho vay thế chấp ngày càng phình to. Nguyên
nhân cho mọi vấn đề tại BofA xuất phát từ vụ mua lại Countrywide năm
2008. Thâu tóm Countrywide, BofA cũng gánh luôn khoản lỗ thế chấp kinh
khủng nhất trong ngành ngân hàng Mỹ. Và thách thức của Brian Moynihan,
Tổng Giám đốc BofA, cũng nằm ở đó.
Từ năm 2004-2008,
Countrywide đã bán 424 tỉ USD giá trị các khoản cho vay thế chấp mua nhà
cho các nhà đầu tư cá nhân. Khi bong bóng nhà đất Mỹ xì hơi, BofA trở
thành tâm điểm của sự chỉ trích. Các nhà đầu tư cáo buộc Countrywide đã
nói không đúng sự thật về chất lượng của các khoản cho vay mà Ngân hàng
bán lại cho họ.
Để giải quyết dứt khoát mớ lộn xộn này,
cuối tháng 6.2011, Moynihan tuyên bố BofA sẽ trả 8,5 tỉ USD cho 22 nhà
đầu tư lớn trong đó có tập đoàn đầu tư BlackRock, Ngân hàng Dự trữ Liên
bang New York (thuộc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ). Động thái này đã gây sửng
sốt cho Phố Wall vì đây là điều chưa có tiền lệ trong ngành tài chính.
Mặc dù cái giá phải trả là khá đắt nhưng Moynihan đã giải quyết rốt ráo
đám mây mù che phủ tương lai của Ngân hàng.
Chiến thắng
này cho thấy một Moynihan hoàn toàn khác với những gì người ta đã suy
nghĩ về ông trong 17 tháng đầu tiên ở cương vị Tổng Giám đốc BofA. Thực
tế, không ít người đã nghi ngờ năng lực của Moynihan, một phần là vì ông
không thích đánh bóng bản thân. Ông là một người kín kẽ, không giỏi ăn
nói trước công chúng. Chỉ khi nhìn vào quá trình làm việc của ông mới
thấy được ông là một chuyên gia quản lý khủng hoảng, một nhà đàm phán và
một người có khả năng xây dựng tinh thần làm việc đội nhóm. Ông chính
là người BofA cần vào lúc này để giải quyết mớ bòng bong tại Ngân hàng.
Từ cậu bé rửa bát đến ông chủ ngân hàng
Moynihan
là con thứ 6 trong gia đình trung lưu gồm 8 người con tại Marietta, thị
trấn ở phía Đông Nam bang Ohio. Thời niên thiếu, ông phụ dọn dẹp, rửa
chén bát trong tiệm ăn, đào cống rãnh và làm ca chiều ở một nhà máy sản
xuất nam châm. Sau khi tốt nghiệp Đại học Brown năm 1981, ông tiếp tục
theo học trường luật danh tiếng nhất nước Mỹ Notre Dame. Năm 1984,
Moynihan gia nhập hãng luật Edwards & Angell. Không lâu sau đó, ông
bắt đầu xử lý các vụ sáp nhập cho Fleet Financial. Fleet là một ngân
hàng nhỏ ở Providence, bang Rhode Island. Tuy nhiên, Tổng Giám đốc Terry
Murray của Fleet lại nuôi dưỡng tham vọng rất lớn: Đưa Fleet trở thành
một thế lực lớn bằng cách thâu tóm các ngân hàng khác.
Moynihan,
khi ấy vẫn là một luật sư, đã tạo được ấn tượng ban đầu sâu sắc nơi
Murray trong thương vụ mua lại ngân hàng đã phá sản Bank of New England
từ Tập đoàn Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang Mỹ (FDIC) vào năm 1991. Óc sáng
tạo và tác phong làm việc của Moynihan đã làm Murray phải kinh ngạc.
“Lúc 11h đêm, tôi nói với các nhà điều hành khác phải vẽ phác thảo những
thay đổi về lợi nhuận nếu chúng ta trả những mức giá chào mua khác
nhau. Lúc đó có Brian ở trong phòng. 8h sáng hôm sau, ông ấy đã có trong
tay bản phác thảo, trước khi các nhà điều hành có mặt”, ông nói.
Năm
1993, Murray đã mời Moynihan về làm việc. Murray và Moynihan đã cùng
nhau thâu tóm hầu hết các ngân hàng lớn trong khu vực và Moynihan là
chuyên gia đàm phán chính của Murray.

Mike
Lyons, hiện đứng đầu mảng chiến lược tại BofA và từng làm việc trong
nhóm của Moynihan trong 2 năm vào giữa thập niên 1990, cho biết Brian sử
dụng một chiến lược chào mua rất thông minh. Ban đầu, ông đưa ra mức
giá chào mua thấp hơn 1 chút so với mức giá dự kiến từ người bán, nhưng
vẫn đủ sức hấp dẫn để người bán khó có thể từ chối. Sau đó, ông chờ đến
khi tất cả những người mua tiềm năng khác từ bỏ cuộc chơi, chỉ còn mình
ông “độc chiến” thì ông lại đưa ra một mức giá thấp hơn ban đầu. Trong
tình thế đó, người bán chỉ còn cách đồng ý. Chiến lược này đã phát huy
tác dụng trong việc mua lại bộ phận tại Mỹ của ngân hàng Anh NatWest vào
cuối năm 1995.
Trong số các thương vụ ông và Murray cùng
tiến hành, nổi bật nhất là vụ thâu tóm BankBoston trị giá 16 tỉ USD vào
năm 1999. BankBoston là ngân hàng lâu đời (thành lập năm 1784) chiếm
lĩnh thị trường tại New England đã nhiều thập kỷ. Một lần nữa, chính
Moynihan là người đã xoay chuyển cục diện theo hướng có lợi cho Fleet.
Khi đó, Bộ Tư pháp Mỹ yêu cầu Fleet phải bán 280 chi nhánh tại New
England. Nhiều tổ chức tài chính lớn đã xếp hàng chờ mua trong đó có
Chase và RBS Citizens. Nhưng Murray và Moynihan không muốn các đối thủ
này lảng vảng trong địa phận làm ăn của mình. Moynihan đã hiến kế bằng
cách dàn xếp bán các chi nhánh của Fleet cho một đối thủ làm ăn yếu kém
là Sovereign Bank. Và FleetBoston (sau khi Fleet Financial sáp nhập với
BankBoston) đã nhanh chóng giành lại được khách hàng cũ từ tay
Sovereign.
Tuy nhiên, FleetBoston đã chính thức ngưng
hoạt động vào năm 2004 khi ngân hàng này bị BofA thâu tóm. Moynihan là
một trong số ít lãnh đạo cấp cao đã thực hiện việc chuyển giao
FleetBoston sang cho BofA. Nhưng Ken Lewis, khi đó là Tổng Giám đốc
BofA, dường như không muốn giao cho ông trọng trách lớn. Tuy nhiên, vào
cuối năm 2007 khi BofA bị thua lỗ nghiêm trọng trong mảng giao dịch,
Lewis đã chỉ định Moynihan là người giải quyết rắc rối này. Moynihan đã
khôi phục lại lợi nhuận bằng cách cắt giảm 18% lực lượng lao động, bán
đi một chi nhánh làm ăn không hiệu quả, chỉnh đốn lại hoạt động.
Vào
tháng 9.2008, BofA mua lại ngân hàng Merrill Lynch và Lewis tuyên bố
John Thain, Tổng Giám đốc của Merrill, là người điều hành cả mảng ngân
hàng đầu tư và môi giới. Còn Moynihan thì Lewis giao một công việc khác:
điều hành bộ phận thẻ tín dụng ở Wilmington, nhưng Moynihan đã từ chối.
Đối với Lewis, việc từ chối nhiệm vụ được giao là điều không thể chấp
nhận được, nên ông đã quyết định cho Moynihan nghỉ việc. Thế nhưng, các
thành viên hội đồng quản trị từ FleetBoston ngày trước yêu cầu Lewis
phải giữ Moynihan lại. Lewis, một phần vì lo ngại trước những khoản lỗ
lớn tại Merrill, nên đã đồng ý. Lewis đã chỉ định Moynihan vào vị trí cố
vấn chung.
Ngày 4.1.2009, khi Merrill Lynch rơi vào rắc
rối to, Lewis đã sa thải Thain và đã chỉ định Moynihan dẫn dắt mảng môi
giới và ngân hàng đầu tư của BofA. Khi đó, tin xấu và lời chỉ trích liên
tục ập đến. Giá cổ phiếu của BofA đã rớt xuống còn 3 USD/cổ phiếu. Các
lãnh đạo tại Merrill lo ngại BofA sẽ không thể tiếp tục trả khoản tiền
thưởng hậu hĩnh và đó là nguyên nhân cho sự ra đi của nhiều nhân vật chủ
chốt tại đây. Nhưng Moynihan đã cam đoan BofA sẽ xây dựng lại được bộ
phận ngân hàng đầu tư vững mạnh và trả thưởng hấp dẫn trong năm 2009.
Điều này đã củng cố lòng tin của nhân sự cấp cao và sự ra đi đã ít hơn.
Và đúng như thế, đến quý II/2009, bộ phận ngân hàng đầu tư mà ông quản
lý đã sinh lợi một cách ổn định.
Khi Ken Lewis từ chức,
Moynihan đã được chọn vào vị trí lãnh đạo BofA với sự ủng hộ của những
thành viên hội đồng quản trị của FleetBoston ngày trước. Và thế là
Moynihan đã trở thành Tổng Giám đốc BofA vào đầu năm 2010.
Những chuyển biến mới tại BofA
Trong
17 tháng đầu tiên ở cương vị Tổng Giám đốc BofA, Brian Moynihan vẫn
chưa xóa bỏ được hình ảnh thảm hại của Ngân hàng trong mắt nhiều nhà đầu
tư cũng như lấy lại lòng tin của Phố Wall. Tuy nhiên, trên thực tế,
những chuyển biến tích cực đang diễn ra trong lòng BofA.

Moynihan
đang thay đổi BofA theo hướng tăng trưởng bền vững chứ không phải tăng
trưởng bằng mọi giá. Ông đang nỗ lực để BofA tránh lao vào những mảng
giúp Ngân hàng kiếm lợi nhuận lớn trong thời kỳ hoàng kim để rồi mất tất
cả khi thị trường đi xuống. BofA vẫn tiếp tục đẩy mạnh việc cho vay
nhưng giảm cho vay ở những lĩnh vực rủi ro cao, đặc biệt là thẻ tín
dụng. Moynihan đã giảm cho vay trong lĩnh vực thẻ tín dụng từ 250 tỉ USD
xuống còn 170 tỉ USD và con số này đang ngày càng giảm xuống.
Nguyên
tắc để tăng trưởng bền vững của ông là trở nên thân thiện hơn với khách
hàng bằng cách tạo cho họ cảm giác dễ chịu khi giao dịch với Ngân hàng.
Một động thái quan trọng và chưa có tiền lệ là ông quyết định bỏ hẳn
việc tính phí chi trội đối với thẻ ghi nợ. Quyết định này đã khiến BofA
mất đi 1 tỉ USD doanh thu mỗi năm. Tuy nhiên, nó là một phần trong chiến
dịch nuôi dưỡng mối quan hệ lâu dài với khách hàng. “Chúng tôi không
thể là ngân hàng lớn nhất Mỹ mà để cho mọi người nghĩ rằng chúng tôi
đang lợi dụng họ”, Moynihan nói.
Moynihan cam kết chiến
lược này sẽ đưa BofA trở thành một trong những ngân hàng sinh lợi nhiều
nhất thế giới. Tháng 3.2011, tại cuộc họp với nhà đầu tư ở khách sạn
Plaza (New York), ông tuyên bố sẽ đạt lợi nhuận trước thuế 40 tỉ USD vào
giữa thập niên này. Con số đó có nghĩa là BofA phải tạo ra 25 tỉ USD
lãi ròng.
Bruce Berkowitz, một nhà đầu tư kỳ cựu ở Mỹ
hiện nắm giữ cổ phần trị giá 1,2 tỉ USD trong BofA, đặt cược rằng
Moynihan sẽ làm được điều đó. “Moynihan có chiến lược đúng đắn là tránh
xa các khoản cho vay tiêu dùng có thể trở thành nợ xấu cho ngân hàng.
Tôi tin rằng BofA sẽ tạo ra được lợi nhuận lớn và bền vững”, ông nói.
Niềm
tin này cũng có cơ sở. BofA là ngân hàng lớn nhất nước Mỹ với 2.270 tỉ
USD giá trị tài sản tính đến cuối tháng 3.2011. BofA có mảng bán lẻ lớn
nhất trong ngành với 410 tỉ USD tiền gửi và 5.800 chi nhánh phủ khắp từ
California cho đến Maine. BofA cũng có thế mạnh trong mảng quản lý tài
sản cá nhân và chỉ đứng sau JP Morgan Chase trong lĩnh vực ngân hàng đầu
tư xét trên phạm vi toàn cầu. Những bộ phận thế mạnh này sẽ có thể giúp
BofA chống đỡ với các khoản lỗ cho vay mua nhà. Từ đầu năm 2008 đến quý
I/2011, bộ phận cho vay mua nhà của BofA đã lỗ 46 tỉ USD. Dự kiến lỗ
thêm 20,6 tỉ USD trong quý II năm nay chủ yếu do khoản dàn xếp 8,5 tỉ
USD đã nói ở trên. Mức lỗ này sẽ khiến BofA lỗ tổng cộng khoảng 2 tỉ USD
trong năm 2011. Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng BofA sẽ lãi 15 tỉ
USD trong năm tới.
Thế nhưng, BofA hiện “ôm” 408 tỉ USD
giá trị cho vay thế chấp, chiếm tới 19% tổng giá trị các khoản cho vay
mua nhà nắm giữ bởi các ngân hàng Mỹ. Hiện tại, 1,5 triệu khoản cho vay
thế chấp này đã quá hạn thanh toán hơn 60 ngày. Để giải quyết hậu quả từ
các vụ vỡ nợ, BofA đã thuê thêm 20.000 nhân viên chuyên lo xử lý giấy
tờ và phát mãi nhà cửa. Moynihan cam kết sẽ giải quyết phân nửa số khoản
vay quá hạn này trong vòng 2 năm. Đây là một mục tiêu tham vọng khác mà
Phố Wall đang chờ xem Moynihan sẽ làm như thế nào.